ԵՂԻԱ ՏԷՄԻՐՃԻՊԱՇԵԱՆԻ ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹԻՒՆԸ

ԵՂԻԱ ՏԷՄԻՐՃԻՊԱՇԵԱՆ
1851-1908

Ծնած է 1851ին Պոլիս: Նախակրթութիւնը կը ստանայ Ներսէսեան եւ Նուպար Ծահնազարեան վարժարաններուն մէջ: Դասընկերը կ'ըլլայ Մինաս Չերազ եւ ուսուցիչը կ'ըլլայ Թովմաս Թէրզեան: Մանկութենէն սկսեալ առանձնութիւնը սիրող եղած է եւ շարունակ զբաղած է ընթերցանութեամբ: Աստուածաշունչը իր ամենէն շատ սիրած գիրքը եղած է: Ունեցաղ է յօռետես մտածումներ եւ մելամաղձոտ կեանքի նայուծք մը: Օր ըստ օրէ կը դառնայ աւելի յուսահատ: Կը կատարէ անձնասպանութեան փորձեր: Ընտանիքը կ'որոշէ զինք օդափոխութեան համար ղրկել Ֆրանսա 1874ին: Անոնք կ'ուզեն որ Եղիա հոն զբաղի առեւտրական գործերով, սակայն զայն հակառակ ասոր աւելի կը նուիրուի ընթերցանութեան: Չի կրնար աւելի շատ կենալ հոն ու 2 տարի վերջ կը դառնայ Պոլիս: Դասընկերը Մինաս Չերազ կ'առաջարկէ Եղիային որ աշխարհաբարը պարզացնելու համար աշխատիլ: Սակայն այս կարելի չէր, որովհետեւ Չերազի նայուածքը շինծու էր: Ան կը շարունակէ գրաբարով գրել ու կ'ըսէ. «Գրաբարը կը պաշտէի իսկ աշխարհաբարը կը պաշտպանէի »:
Սկսաւ «Մասիս»ին մէջ գրել, եղաւ գրական հրապարակին հեղինակաւոր քննադատը:
Եղիա հիւանդ էր: Թոքախտի բռնուած էր: Ասով հանդերձ դասախօս էր, դպրոցի տնօրէն, գրագէտ: 1884ին կը խմբագրէ «Երկրագունդ» ամսագիրը, որուն կ'աշխատակցին Գրիգոր Զօհրապ, Պէրպէրեան եւ ուրիշներ: 1889էն սկսեալ առողջական վիճակը մտահոգիչ կը դառնայ: Կ'ունենայ հոգեկան ցնցումներ: Կ'ուզէ անէանալ, մեռնիլ ու ազատիլ այս աշխարհի տարապանքներէն:
1890ին կը կորսնցնէ մայրը, արդէն կորսնցուցած է փոքր եղբայրը: Առանձին կը մնայ: 1893ին Մոտա Պուռնիէն Վոսփոր նետուելու փորձ մը կատարած է: Անձնասպանութեան երկրորդ փորձն էր ասիկա:
1895ին ձիւնոտ գիշեր մը, երբ Բերայի (Պէյօղլու) մէջ կը շրջի ամբողջ օր տուն փնտրելու համար, կը ծանօթանայ հունգարուհի կնոջ մը հետ՝ Տիկին Էլէն Նիսըն, ներս կ'առնէ զինք, սենեակ մը կու տայ եւ յետագային կը դառնայ անոր պահապան հրեշտակը: Կը խնամէ անոր: 2 տարի կը կենայ Տիկին Նիսընի քով, կը ձգէ զայն ու կ'երթայ Եւրոպա, կը շրջի բայց չի կրնար դիմանալ: Արդէն «Մեր Պոսֆորը» յօդուածին մէջ ալ կ'ըսէ. «Հոն սիրելիս, հոն կ'ուզեմ որ տանին զիս»: Կը վերադառնայ ետ, Տիկին Նիսընի քով:
Հոգեկան անհաւասարակշրութիւնը բաւական մը կը կորսնցէ: Այս ընթացքին դարմանում ալ կը տեսնէ: Տիկին Նիսըն կը խնամէ իրեն: 1908 Յուլիս 19ին Տիկին Նիսընի բացակայութենէն օգտուելով այդ հոգեկան վիճակով զինք կը կախէ տան ձեղունէն:
Այս հունգարացի բարի կինը գրագէտին մահէն յետոյ ալ գեղեցիկ դամբարան մը շինել տուած է Շիշլիի գերեզմանատան մէջ: